Efüzyonlu Otitis Media (Orta Kulakta Sıvı Birikmesi)

Orta kulakta sıvı birikmesi nedir?

Genel ve lokal enfeksiyon belirti ve bulguları olmadan sağlam kulak zarı arkasında sıvı toplanmasıyla karakterize bir orta kulak iltihabı tipidir.

Orta Kulağın Yapısı

Kulak zarı dış kulak yolunun sonunda bulunur. Zarın ön yüzeyi dış kulak yolu, arka kısmı ise orta kulak boşluğuyla komşudur. Zara çarpan ses dalgaları zarla bağlantılı olan çekiç kemiğini, daha sonra sırasıyla örs ve üzengi kemiğini titreştirerek iç kulağa ulaşır. Orta kulakta yer alan ve birbiriyle bağlantılı olan bu çekiç, örs ve üzengi kemikleri, kemikçik zinciri olarak bilinir. Ses enerjisinin en ideal şekilde iç kulağa ulaşabilmesi sağlam ve serbestçe titreşebilen bir kulak zarına ve kemikçik zincire ihtiyacı vardır. Kulak zarı ve kemikçik zinciri sisteminin rahatça titreşebilmesi için kulak zarının her iki tarafının eşit basınçta hava ile dolu olması gerekir. Kulak zarının dış tarafı dış kulak yoluyla direkt atmosfere açık olup 1 atmosferlik hava basıncının etkisi altındadır. Zarın arka kısmındaki orta kulak boşluğunun havası ise genizden östaki borusu yoluyla gelir.

Orta Kulakta Su Toplanması

Östaki borusu çalışmazsa orta kulaktaki hava basıncı düşer ve vakum etkisi oluşur. Diğer bir deyişle dış kulaktaki hava basıncı göreceli olarak yüksek kalır, kulak zarı pozitif basıncın etkisiyle orta kulağa doğru çökmeye başlar. Bu durum uzun sürerse, orta kulak örtüsünce salgı üretilir. Sonuç olarak orta kulakta su toplanması olur ve kulak zarına iç taraftan basınç yapar. Östaki  borusu fonksiyon bozukluğu birkaç hafta içinde düzelirse, salgılar genize boşalarak her şey normale döner. Ancak tıkanıklık daha uzun sürerse salgılar gittikçe koyulaşarak tutkal kıvamına ulaşır, zarın ve kemikçiklerin titreşmesine engel olup, orta derecede işitme kaybı ile sonuçlanır. Problem aylarca sürecek olursa, orta kulakta yapışıklıklara ve erişkin hayata kadar uzanan kalıcı problemlere neden olabilir.

Orta kulakta sıvı birikmesinin belirtileri nelerdir?

Bu hastalıkta ateş, ağrı, kulak akıntısı gibi belirtiler gözükmez. Zaman zaman kulak çekiştirme veya tıkanıklıktan şikayetçi olabiliriler. Aileler işitme azlığı, çocukların kendilerine cevap vermemesi, ilgisiz cevaplarla soruları geçiştirmesi, konuşuma dil gelişiminde gerilikten şikayet ederler. Ayrıca çocuğun televizyonu daha yüksek sesle dinlemesi, daha yakından seyretmeye başlaması, okul başarısının öğretmeni duymamaya bağlı düşmesi de dikkati çeker.

Orta kulakta sıvı birikmesi riskini artıran faktörler nelerdir?

* 2-6 yaş grubundaki çocuklarda 6-7 defa ya da daha sık tekrarlanan üst solunum yolu enfeksiyonları,

* Nazofarenks denilen bölgeyi tıkayarak solunum güçlüğü yapan geniz etinin büyüklüğü,

* Çocukta herhangi bir alerjik hastalık olması, genel ve lokal bağışıklık sistemi bozuklukları,

* Prematüre doğum,

* Yüz gelişim anomalileri,

* Vücut ağırlığının normalden düşük olması,

* Anne sütünün erken bırakılması,

* Kalabalık ortamlarda sıkça bulunulması,

* Yaşanan bölge ve iklim koşulları,

* Nem derecesi,

Sık üst solunum yolu enfeksiyonu geçiren çocukların yaz aylarında düzelmesi ve yetersiz tedavi görmeleri de orta kulakta sıvı birikmesine neden olabilir.

Hastalığın Medikal Tedavisi

EOM’nin takibinde bazen ilaçsız dahi düzelme olabilmektedir. Yeni saptanan bir olguda birkaç hafta içinde şikayetler düzelmiyorsa orta kulak basıncı ölçülüp çeşitli ilaçlarla tedavi denenmelidir. Gerek hastanın hikayesi, gerekse muayene ve tetkik sonuçları uzun süreli bir problem olduğunu düşündürüyorsa, tedavi seçeneği fazla geç kalınmadan cerrahi olmalıdır.

Hastalığın Cerrahi Tedavisi – Kulak Zarına Delik Açılması – Kulak Tüpü Takılması

Cerrahide kulakta su toplanması boşaltılır ve oluşturulan delik hemen kapanmasın diye, orta kulağa hava taşınmasına yardımcı olmak üzere tüp yerleştirilmesi gerekir. Patolojinin sebebi olarak geniz eti düşünülüyorsa, geniz etinin de ameliyatla alınması gerekir.

Ameliyat Sonrası Takip

Kulak zarına tüp takılmasıyla zarın bütünlüğü bozulmuş olur. Bu durumda dış kulak yoluna su kaçması halinde, suyun orta kulağa geçmesi mümkündür ve orta kulakta iltihaplara neden olabilir. Kulak tıkaçlarıyla su kaçmasına engel olunmalı, havuza veya denize girilirken baş suya sokulmamalıdır. Tüplerin 2-3 ayda bir kontrolüyle takibi gerekir. Vücudumuz bünyesindeki bütün yabancı maddeleri attığı gibi, tüpleri de genellikle atacaktır. Genizdeki östaki borusunun havalanmasına engel olan olay düzelmeden tüpler atılırsa yeniden yerleştirilmesi gerekebilir. Geniz tıkanıklığının uzun sürdüğü hastalarda, uzun süreli kalabilen özel tüpler takılabilir. Genel olarak tüplerin 2 yıldan daha uzun süreyle kalmasına izin verilmez. Uzun süreli kalan tüpler veya kendisi orta kulakta iltihaplara neden olan tüpler KBB muayenesi sırasında alınabilir.

! Unutmamalı !

! EOM çocukluk çağının en sık hastalığıdır.

! Genellikle sebep geniz etinin büyümesidir.

! Bu hastalığın tedavisi mümkündür.

! Geniz eti alınsa dahi çocuğun yaşına ve fizyolojisine bağlı olarak yeniden büyüyebilir, fonksiyon bozukluğuna neden olursa yeniden alınması gerekebilir.

! Tüp takılan kulaklara su kaçırılmamalıdır.

! Kulak tüplerinin takibi önemlidir.

 * * * Orta kulak iltihabıyla orta kulakta sıvı birikmesi nasıl ayrılır?

Akut orta kulak iltihabının iyileşmesinden sonra orta kulakta sağlam kulak zarı arkasında sıvı kalabilir. Sıvının %52’si dört hafta içinde ve %80’i sekiz hafta içinde kaybolur. Bu nedenle bir orta kulak iltihabı atağının ardından orta kulakta biriken sıvı, ancak üç aylık kritik süreyi geçerse orta kulakta sıvı birikmesi olarak kabul edilir ve tedavi süreci başlar. Yani hasta kulak ağrısı ve akıntı, ateş ve benzeri yakınmaları dile getirmez.